Met de verkiezingen voor de deur wordt de term ‘begroting’ steeds meer rondgeslingerd in onze Trudostad. Vanuit politieke hoek wordt er echter zelden afdoende tekst en uitleg gegeven over hoe alles in elkaar zit. Sintruin Begot maakt het overzicht.
De financiële situatie van Stad Sint-Truiden is zorgwekkend. Hoe slecht de stadskas er aan toe is, is voor niemand duidelijk. De laatste tijd is de communicatie van het stadsbestuur over haar begroting ingrijpend veranderd. Sinds het vertrek van de voormalig financieel directeur, en het aantreden van de nieuwe schepen van financiën Günther Dauw, durft het bestuur toegeven dat Sint-Truiden moet werken aan zijn financiële gezondheid. Ook de oppositie heeft dit opgemerkt.
Wat het bestuur zegt staat echter lijnrecht tegenover de oppositie die stellen dat de stad virtueel failliet is. Beiden politieke groepen geven echter zelden duidelijke uitleg bij hun cijfers of wat dit betekent voor de inwoners van onze Trudostad. Daarom zet onze redactie even alles voor jullie op een rij.
Voor dit artikel maakten we gebruik van de cijfers van het Agentschap Binnenlands Bestuur. Op regelmatige basis brengen zij via de gemeente/stadsmonitor cijfers naar buiten over gemeentes, hun begrotingen, inwoners, armoedecijfers etc. Het nieuwste rapport zal uitkomen op 24 januari 2024. (bron) We maakten ook gebruik van recente cijfers die zowel door de oppositie als de meerderheid naar voren worden gebracht. Aan de hand hiervan kunnen we een duidelijk beeld vormen van de eigenlijke cijfers.
Begroting en autofinancieringsmarge
Steden en gemeenten krijgen via de Vlaamse overheid geld van onder andere het Gemeentefonds voor hun dagelijkse werking. De dagelijkse werking of basistaken van een gemeente zijn onder andere burgerdiensten zoals huwelijken, bijhouden van burgergegevens en het beheren van begraafplaatsen. Daarnaast zijn gemeentes op hun grondgebied bevoegd voor onder andere het jeugdbeleid, sportinfrastructuur, groenbeleid, cultuurbeleid (cultuurhuizen, bibliotheken, …) etc. (Bron)
Ze kunnen ook specifieke subsidies aanvragen en leningen aangaan om zo voldoende geld te hebben om grote projecten te financieren en uit te voeren.
Om na te gaan of een gemeente nog financieel gezond is om zijn basistaken uit te voeren moeten ze van de overheid een meerjarenplan voorleggen en een meerjarenbegroting. Aan de hand van schattingen zetten ze uiteen welke beleidskeuzes ze maken en hoeveel ze hiervoor willen inzetten. De eigenlijke begroting die jaarlijks besproken wordt, op onder andere de gemeenteraad, is de feitelijke balans van dat afgelopen jaar. De financiële gezondheid van een gemeente wordt niet alleen bepaald door de staat van die balans (vaak uitgedrukt in schuld per inwoner) maar ook aan de hand van de zogenaamde autofinancieringsmarge. Kort samengevat is dit cijfer een indicator van hoe vlot een stad of gemeente zijn leningen kan afbetalen.
Volgens de laatste cijfers van het ABB komt het Truiens stadsbestuur zo’n €86 per inwoner tekort om afdoende zijn leningen af te betalen. Wat betekent dat onze gemeente het zeker beter kan doen op vlak van financiële gezondheid. Bovendien bedraagt de schuld per inwoner €2505 (cijfers 2021).
Het feit dat de laatste jaren veel leningen zijn aangegaan om projecten uit te voeren ontkent het stadsbestuur niet. Schepen van financiën Günther Dauw durft in een reactie aan onze redactie zelfs te stellen dat deze leningen de oorzaak zijn van de grote stadsschuld.
‘Als we de gewone kosten en inkomsten naast elkaar leggen, houdt onze stad een positieve balans over maar we moeten natuurlijk nog leningen afbetalen. Daar is de voorbije legislaturen onvoldoende over nagedacht. Bovendien kosten bepaalde grote projecten zoals LAGO Bloesembad de stad jaarlijks 2 miljoen euro per jaar. Dit is een zeer slecht onderhandeld contract uit de vorige legislatuur.”
Günther Dauw
AGB’s?
Het probleem met Sint-Truiden is echter dat zij bepaalde investeringen/exploitaties hebben ondergebracht in autonome gemeentebedrijven. Dit zijn bedrijven die verbonden zijn aan de stad die vaak een specifieke taak op zich nemen. Trupark beheert zo bijvoorbeeld alle Truiense parkeerplaatsen. Ook het zorgenkind van de stad AGOST is een AGB. Deze organisatie heeft de laatste jaren steeds meer schulden opgebouwd.
AGB’s zijn complexe constructies omdat de stadskas geld aan AGB’s kan lenen en omgekeerd. In feite ben je dan gewoon geld van de ene rekening naar de andere aan het verschuiven. Je kan echter de schulden van AGB’s om deze redenen niet zomaar optellen met de schuld per inwoner.
Met dit in het achterhoofd zou de feitelijke stadsschuld volgens ons contact bij het ABB en schepen van financiën Günther Dauw rond de €3100/inwoner komen te liggen.
Belangrijk om te weten is dat steden en gemeenten feitelijk niet failliet kunnen gaan. Bovendien is de begroting van Sint-Truiden al verschillende keren goedgekeurd door de bovenlokale overheid. Ook al hebben ze hun huiswerk al verschillende keren opnieuw moeten maken van de gouverneur.
We kunnen dus concluderen dat de stadskas van Sint-Truiden er inderdaad slecht aan toe is maar er is zeker geen spraken van faillissement. Het is zelfs fout om dit te beweren.
Het grootste probleem van de Truiense stadskas is dat ze de laatste legislaturen verschillende leningen zijn aangegaan om grote en minder grote stedenbouwkundige projecten uit te voeren. Denk aan de heraanleg van de Grote Markt, het bouwen van gemeenschapscentra in de deelgemeenten het feit dat de straatverlichting volledig uit LED-licht bestaat en de bouw van het nieuwe LAGO zwembad. Sommige van deze projecten zoals LAGO Bloesembad hebben bovendien een jaarlijkse kost aan hen verbonden die nog eens bovenop de kost van de af te betalen leningen komen.
Belangrijk is wel dat als we naar de reguliere inkomsten en uitgaven van Sint-Truiden kijken, er een evenwicht is in verschillende boekjaren van de afgelopen legislatuur. Dit vertellen de cijfers van het ABB ons en ook cijfers van het project Je Gemeente telt. Van deze laatste kunnen we ook afleiden dat de grootste uitgave van onze stad naar zorg en opvang gaat. Specifiek dan de opvang van ouderen.
Een belangrijke conclusie is ook dat het niet de middelgrote uitgaven van de stad zijn (evenementen etc) zijn die voor de hoge stadsschuld zorgen. Dit zijn eenmalige uitgaven. De schulden die er zijn komen, zoals we hierboven vermeldde, van leningen en de kostprijs van onder andere de uitbating van het zwembad waarvoor er een private-publieke samenwerking is aangegaan met LAGO.
Wil je meer weten over de uitgaven van onze stad en waar dit geld naartoe gaat? Neem dan zeker een kijkje op Je Gemeente Telt.
Verkoop patrimonium
De laatste maanden is het stadsbestuur overgegaan tot de verkoop van hun patrimonium. Het gaat dan vaak over landbouwgronden, oude gebouwen etc. Iets wat tegen de zin van de oppositie is gezien zij vinden dat je op deze manier de gemeente verarmd. De eigendommen omslaan onder andere schenkingen die ooit werden gedaan aan het Truiense OCMW. Zij vinden het niet kunnen dat deze schenkingen worden verkocht. Bovendien vinden zij dat het patrimonium voor andere doeleinden gebruikt kan worden. Bijvoorbeeld om gemeenschapstuintjes te maken etc
Volgens het stadsbestuur maakten ze echter deze beslissing omdat de administratieve kosten van het beheer rond dit patrimonium, de verpachting etc, te hoog is. Je kan het aanbod van de te verkopen goederen hier vinden.
De verkoop van de gronden en gebouwen is een eenmalige opbrengst en heeft dus weinig tot geen effect op de begroting van onze stad op lange termijn. Wel is het zo dat door de verkoop van het patrimonium de stad een deel van hun kapitaal in cash omzet dat dan eventueel gebruikt kan worden voor oa het afbetalen van eerder vermeldde leningen.
Oppositiepartij Vooruit heeft de laatste maanden verschillende keren op de vingers getikt omdat zij inkomsten intekenden van het verkoop van dit patrimonium maar deze onroerende goederen nog niet verkocht zijn. Gezien Stad Sint-Truiden echter nog beschikt over deze onroerende goederen kunnen we echter niet spreken over een verlies. Als je een huis hebt maar dit nog niet hebt verkocht, behoort dit nog steeds tot je kapitaal. Je kapitaal zit echter vast in dit goed waardoor je dit niet kan gebruiken om schulden af te betalen.
Sober beleid?
Zowel de oppositie als de meerderheid stellen dat de komende jaren onze stad een sober beleid zal moeten voeren met focus op de basistaken. Ludwig Vandenhove zei onlangs zelfs dat hij met een programma zonder grote beloftes of plannen naar de verkiezingen trekt. Hij houdt samen met zijn partij de lijn aan dat er geen geld zal zijn voor grote projecten.
Indien ons stadsbestuur Sint-Truiden op een spaarzame manier wil laten groeien is het thans belangrijk een duidelijke visie over uitgaven, inkomsten en het verwerven van middelen nodig. Of dat is toch de mening die andere partijen aanhangen in onze stad. N-VA Sint-Truiden bijvoorbeeld is ook voorstander van een sober beleid maar wil wel via bepaalde beleidskeuzes onze stad aan meer inkomsten helpen. Hun nieuwe kopman Günther Dauw meent bovendien dat een stad moet blijven investeren in zichzelf om te blijven groeien.
Maar wat betekent dit voor de Truienaar?
Als Sint-Truiden als stad zich gaat richten op haar basistaken betekent dit dat er weinig opties zullen zijn voor verdere projecten. Verenigingen zouden dan bijvoorbeeld minder subsidies kunnen krijgen voor hun werking of minder steun als zij hulp nodig hebben, bijvoorbeeld bij het zoeken van een lokaal of bij het restaureren van lokalen etc. Een belangrijk voorbeeld in onze stad is de staat van de Academiezaal en andere erfgoedprojecten. Het was pas deze legislatuur dat er werk werd gemaakt van de restauratie van de Burcht van Brustem. Ook het erfgoeddepot, een essentiële instelling in onze regio, noodwerken aan het cultureel centrum en de opstart van een restauratiedossier rond de abdijsite werd opgestart. En dat is nodig. Al verschillende legislaturen en meerderheden lang, heeft ons Truiense erfgoed een achtergestelde positie moeten innemen. De staat waarin de Academiezaal zich momenteel bevindt is daar het bewijs van. Thans is dit een van de elementen die toerisme naar onze stad trekt.
Ook verdere verduurzaming van onze stad kan door een soberder beleid in het gedrang komen. Geen extra geld betekent ook minder activiteiten georganiseerd door het stadsbestuur voor Truienaren en toeristen. De ontharding van de Veemarkt alsook de opwaardering van de Speelhofsite komen dan ook in gedrang.
Het is duidelijk dat onze stad eerst zal moeten saneren voor ze verder kunnen gaan met grote projecten. Daarom is het belangrijk dat wie aan de macht is een visie heeft om niet alleen de schulden van de stad structureel af te betalen en inkomsten weet te genereren, maar ook om de Truienaren verder te ondersteunen. Een visie met andere woorden die niet alleen de basis weet te leveren maar ook slim genoeg is om te groeien met beperkte middelen en de kennis heeft om subsidies en steun te zoeken bij bovenlokale overheden.
