In de raadscommissie van dinsdag 14 mei 2024 stelde het Truiense stadsbestuur zijn actieplan voor om belangenvermenging te voorkomen. De aanleiding van het actieplan was het recentste onderzoek van het neutrale overheidsorgaan Audit Vlaanderen. Zij vonden tekenen van belangenvermenging en inbreuken op de wet rond de openbare aanbesteding bij onder andere voormalig schepen Carl Nijssens, Jos Pierard, Hilde Vautmans en Peter Deltour. De acties van het stadsbestuur zijn volgens de oppositie echter onvoldoende.
De laatste jaren komt Sint-Truiden steeds vaker in het nieuws, niet alleen met leuke evenementen zoals de schaatsbaan in de Minderbroederskerk of de bloesemperiode, maar vooral ook vanwege politieke schandalen. Momenteel is de stad al onderworpen aan de 4de forensische audit door Audit Vlaanderen. Deze keer onderzocht Audit Vlaanderen een klacht waarbij voormalig schepen Carl Nijssens werd beschuldigd van belangenvermenging en het niet naleven van de wet rond openbare aanbestedingen. In het onderzoek kwamen vervolgens ook andere situaties aan het licht. Audit Vlaanderen heeft hun onderzoek ondertussen overgedragen aan onder andere het Parket van Limburg en heeft aanbevelingen gegeven aan het bestuur van Sint-Truiden. Zo wilde de overheidsorganisatie dat het bestuur stappen zette om belangenvermenging tegen te gaan en ook acties ondernam om mandatarissen en personeel bewust te maken. In alle audits getuigden zowel mandatarissen als personeel dat zij vaak niet op de hoogte waren van de correcte regels, waardoor inbreuken vaak niet of te laat werden opgemerkt. Het bestuur heeft via schepen Günther Dauw op 14 mei hun lijst met acties voorgesteld tijdens een raadscommissie aan de Truiense mandatarissen. Opvallend was de afwezigheid van burgemeester Kempeneers, Carl Nijssens en Hilde Vautmans. Vautmans was deze week het centrum van de politieke aandacht op lokaal en nationaal niveau na een artikel in Knack waarin voormalige medewerkers haar beschuldigden van een toxische werksfeer en van het incorrect besteden van Europees geld, bijvoorbeeld door VIP-tafels te kopen en medewerkers in te zetten voor lokale acties.
Wat houdt het actieplan in?
De regels rond belangenvermenging in lokale besturen zijn soms complex. Mandatarissen worden bijvoorbeeld geacht een vergadering of gesprekken te verlaten als deze betrekking hebben op een kwestie die hen persoonlijk aangaat. Als je bijvoorbeeld lid bent van het bestuur van een voetbalploeg en de gemeenteraad neemt een beslissing over de heraanleg van het voetbalveld dat door jouw ploeg wordt gebruikt, dan moet je de vergadering verlaten. In principe mag je zelfs niet aanwezig zijn bij of betrokken worden bij de gesprekken over die heraanleg. Heb je familie tot de vierde graad (neven, nichten, enz.) die deelnemen aan een openbare aanbesteding van de stad? Dan mag je je ook niet mengen in de vergaderingen over de aanstelling, enz. Om een beter overzicht te krijgen zal het stadsbestuur nu aan haar mandatarissen en personeelsleden onder andere een afwegingskader voorstellen dat het makkelijker moet maken om in te schatten of de situatie waarin ze zich bevinden, een schijn van belangenvermenging of daadwerkelijke belangenvermenging inhoudt. Mandatarissen moeten ook jaarlijks een document invullen waarin ze al hun financiële en andere belangen vermelden. Op deze manier hebben zowel zij als de rest van het bestuur een overzicht en kunnen inbreuken vroegtijdig worden gedetecteerd. Let wel, het gaat hier niet alleen om een simpele opsomming van mandaten zoals mandatarissen moeten doen om hun cumuls door te geven, maar ook om meldingen van bijvoorbeeld familiebanden in bedrijven, enz.
Het stadsbestuur zal ook 10.000 euro vrijmaken voor het opleiden van mandatarissen en personeel. Deze opleidingen zullen jaarlijks herhaald worden.
“Door het jaarlijks herhalen van de sessies voorkomen we dat in de toekomst personeelsleden of mandatarissen die over de schreef gaan, kunnen beweren dat ze de regels niet kenden.”
Günther Dauw, schepen financiën
Oppositie niet onder de indruk
De Truiense oppositie bleek niet onder de indruk van de maatregelen die het stadsbestuur heeft genomen. Tijdens de gemeenteraad van april meldde oppositiepartij Vooruit al dat ze met eigen voorstellen zouden komen als de acties van het stadsbestuur niet aan hun verwachtingen zouden voldoen. Op de raadscommissie hadden ze geen directe voorstellen klaar, maar ze gaven wel aan dat ze liever een apart kader met actiepunten voor het schepencollege zouden zien.
“Er zijn drie niveaus: die van het personeel, de mandatarissen en het college. Maar hier wordt geen specifiek beleid gevoerd om belangenvermenging tegen te gaan op het niveau van het schepencollege. Hierin schiet dit plan schromelijk tekort”
Gert Stas, fractieleider Vooruit
Stas haalde aan dat zijn fractie vond dat op het niveau van het schepencollege de burgemeester de controle moet uitvoeren en eindverantwoordelijkheid moet dragen.
“We weten allemaal hoe vergaderingen verlopen. Er wordt wat gezegd en iedereen kijkt schaapachtig naar elkaar en durft niets te zeggen. Maar een burgemeester heeft die autoriteit.”
Gert Stas, fractieleider Vooruit
Dauw gaf echter aan dat de maatregelen voor mandatarissen ook gelden voor collegeleden. De eindverantwoordelijkheid bij de burgemeester leggen gaat voor hem echter te ver. Een burgemeester kan immers nooit van alles op de hoogte zijn, zoals bleek uit het laatste onderzoek van Audit Vlaanderen.
Peter Van Dam uitte dan weer zijn teleurstelling over het feit dat het stadsbestuur deze stappen moet zetten. Vele van de regels zijn volgens hem immers gezond verstand.
“We moeten nu duur betalen voor fouten uit het verleden. We zijn slachtoffer van heel het gebeuren.”
Peter Van Dam, Groen
Schepen Dauw volgt hem hierin. Hij stelt dat de stappen die nu worden genomen niet alleen belangrijk zijn voor het bestrijden van fraude in de toekomst maar ook voor de strijd tegen antipolitiek.
“Maar ik wil hier brandstof uithalen, net als velen van jullie, om verder te gaan en de zaken recht te trekken. Mijn focus ligt op de toekomst en het moet beter dan wat het geweest is.”
Günther Dauw, schepen financiën
Van Dam stelde zich ook de vraag of rond de recentste audit een deontologische commissie moet worden opgericht. Volgens schepen Dauw is dit echter niet nuttig. Bij de vorige audit moesten er immers beslissingen worden gemaakt rond een juridische klacht tegen de voormalig financieel directeur en om sancties op te leggen tegen het personeelslid. Het stadsbestuur heeft volgens Dauw echter geen sanctionerende bevoegdheid tov een mandataris. Bovendien heeft Audit Vlaanderen zijn bevinden overgemaakt aan verschillende autoriteiten zoals het Limburgse Parket.
Vooruit Sint-Truiden meldde aan onze redactie dat ze naar aanloop van de volgende gemeenteraad met eigen voorstellen gaan komen als aanvulling op de acties die het stadsbestuur neemt op vraag van Audit Vlaanderen.
Subsidiegelden
Onafhankelijk raadslid Withofs vraagt aan het stadsbestuur om transparanter te zijn als het gaat om openbare aanbestedingen. Zijn reactie komt voort uit de recente beschuldigingen tegen Hilde Vautmans. Volgens Luc Withofs worden in onze stad veel subsidies op onduidelijke wijze gegeven aan organisaties zoals de Bloesembar. Withofs vindt het niet kunnen dat politieke activiteiten plaatsvinden op dergelijke initiatieven.
“Tijdens het Pinksterweekend zal er een activiteit plaatsvinden van onze blauwe vrienden. Gedeeltelijk betaalt met ons belastingsgeld aangezien de Bloesembar jaarlijks tot 10.000 euro subsidie van Stad Sint-Truiden ontvangt.”
Luc Withofs
Withofs haalde deze problematiek ook aan tijdens de raadscommissie van 13 mei waar de evenementenkalender van de zomer werd voorgesteld.
