Het stadsbestuur zal zich de komende jaren focussen op het afbouwen van gemaakte schulden en zal daarom geplande projecten spreiden of schrappen. Dat is kort samengevat de conclusie uit de aanpassing van het Truiense meerjarenplan. Het feit dat het stadsbestuur dit nieuws zelf uitbrengt zorgde ervoor dat zij de leiding namen in het debat van de stadskas. Maar maakt dat de situatie ook beter?
Onze stadskas is er niet al te best aan toe. Kort samengevat heeft onze stad de voorbije jaren verschillende kredieten op korte en lange termijn aangegaan om oa stedenbouwkundige projecten te realiseren zoals de heraanleg van de Grote Markt en ook rioleringswerken. Onder het vorige CD&V – Open VLD bestuur werd steeds gezegd dat het goedkoop was om te lenen en de stad dus kansen liet liggen als ze geen leningen aangingen en geen projecten zouden uitvoeren. Nu aan de vooravond van de verkiezingen en met nieuwe mensen in de bestuursploeg, blijkt dat verhaal minder rooskleurig te zijn. Verschillende projecten, zoals de samenwerking met LAGO, kosten de stad meer dan initieel berekend. Het contract zou de stad twee miljoen euro per jaar kosten.
Daarnaast zijn er ook nog de autonome gemeentebedrijven die voor problemen zorgen. Trupark zal een kapitaalsverhoging krijgen van 550.000 euro en ook Agost heeft nood aan een extra investering.
De conclusie is dus hetzelfde: Door verschillende leningen aan te gaan en veel projecten op korte tijd te willen doen, heeft onze stad veel schulden die moeten worden afgebouwd.
Hierdoor zal het bestuur de komende jaren geen of minder grote projecten kunnen uitvoeren. Thans is er wel een nood om projecten uit te werken. Denk maar aan de Abdijsite die nood heeft aan herbestemming en reddingswerken, de vraag van verengingen om eigen lokalen, de Minderbroederssite die een plan voor invulling nodig heeft, het stijgende kinderarmoedecijfer etc
Communicatie over oplossingen
Wat opvalt is echter de manier waarop deze keer over de aanpassing van het meerjarenplan werd gecommuniceerd. De laatste jaren hebben we een welles-nietes verhaal gehoord tussen meerderheid en oppositie waarbij Vooruit steeds het faillissement van de stad uitsprak en de meerderheid verwees naar de realisaties die er zijn gebeurd. Dit keer geeft de Truiense meerderheid toe dat de stadskas er niet goed aan toe is en spreken ze openlijk over de projecten die ze willen schrappen maar ook over de oplossingen die ze willen doorvoeren. Zo berekenden ze dat de schulden over de volgende jaren zal worden afgebouwd via het beperken en schrappen van projecten, het doorvoeren van nieuwe taksen zoals deze op eroshuizen en het verkoop van patrimonium.
Volgens schepen Günther Dauw koos de meerderheid voor deze aanpak om voor transparantie te zorgen naar de Truienaar toe. Na een raadscommissie waarin de aanpassing van het meerjarenplan werd besproken stuurde de beleidsploeg onmiddellijk een persbericht uit. Hun doel was duidelijk: de oppositie voor zijn.
“In het verleden werden na of tijdens raadscommissies vertrouwelijke en niet-vertrouwelijke documenten integraal doorgestuurd naar bepaalde opiniemakers en pers door leden van de gemeenteraad. Onze burgers hebben uiteraard recht op transparantie maar de gelekte documenten gaven niet steeds het hele beeld. Daarom kozen wij ervoor om direct een communicatie uit te sturen. Wij willen onze burgers geen blaasjes wijsmaken.”
Günther Dauw, schapen van financiën
Het gevolg was dat verschillende leden van de meerderheid in de media aan het woord kwamen over de staat van de Truiense stadskas. Schepen Stijn Vanoirbeek kwam in HBVL aan het woord over het project van het sportpark in Brustem dat zal worden geschrapt.
Bovendien geeft het stadsbestuur toe dat er fouten zijn gemaakt. Dit wordt bevestigd door schepen Günther Dauw die onder andere aanhaalt dat niemand exact wist wat de schuldengraad van de stad was voor N-VA in de meerderheid kwam.
“In 2016, 2017 en 2018 werden verschillende kortetermijnleningen afgesloten om de vele openbare werken te financieren. De impact van die schulden op de totale schuldenlast waren initieel niet duidelijk. Dergelijke leningen worden doorgaans gebruikt om op korte termijn financiële hiaten te overbruggen. De meerderheid gebruikte ze echter voor grote investeringsprojecten. Normaliter worden dergelijke leningen later omgezet in langetermijnleningen, zodat ze transparant worden opgenomen in de stadsboekhouding. Dit proces vond echter niet plaats. Het was pas in 2020, onder toezicht van N-VA-schepen Jo François, dit gebeurde. Hierdoor was er plots een grote toename van de stadsschuld. De realiteit werd blootgelegd.”
Günther Dauw, schepen Financiën
Dauw meldt ook dat de meerderheid pas recent inzicht kreeg in hoeveel er misliep op de financiële dienst. Zo vertelt hij dat er constructies waren waarbij de voormalig financieel directeur zowel het onderzoek deed voor aankopen, de aanbestedingen deed en deze goedkeurde. Ook leek het volgens de schepen alsof er stappen werden gezet om de rekening te laten kloppen terwijl dit niet het geval was.
“Zo herinner ik me een post van benzinekosten voor voertuigen die 100.000 euro lager ingeschreven waren dan ze historisch waren. Er was thans geen enkele aanleiding om deze lager in te schatten. Ik vermoed omdat iemand de cijfers heeft willen doen kloppen.”
Günther Dauw, schepen Financiën
Oplossingen voor de toekomst?
Dat het stadsbestuur op vele platformen het narratief van de begroting in hun handen nam betekent echter niet dat de situatie van de stadskas er anders aan toe is. Volgens de cijfers van het Agentschap Binnenlands Bestuur (cijfers 2021) zou de schuld per inwoner rond de €2505 liggen. Momenteel zou die gestegen zijn naar een stadsschuld van +/- €3100. Dit opnieuw volgens de cijfers van het ABB (deze dezelfde zijn als deze van de Truiense financiële dienst).
De stem van de oppositie ging ook verloren in het debat. Zij stellen zich echter nog vele vragen bij de situatie van de begroting.
Peter Van Dam (Groen) vindt het bijvoorbeeld vreemd dat het bestuur nu pas tot inzichten komt. Een deel van hen zetelt namelijk al twee legislaturen in de meerderheid. Het feit dat het bestuur niet wist hoe de kas er echt aan toe was zorgde er volgens hem ook voor dat er fouten werden gemaakt zoals bijvoorbeeld bij het aangaan van de erfpacht van de Minderbroederskerk.
“Over het algemeen zijn er besparingen, wat nodig is en ook goed. De vraag is wel, waar komt dit inzicht opeens vandaan? Sinds het ontslag van de financieel directeur en diverse audits vanuit Vlaanderen is er iets veranderd. Er werd te veel geld uitgegeven en iedereen dacht, the sky is the limit. Dit betekent wel dat er de afgelopen jaren niet goed is opgelet. Bijvoorbeeld bij de Minderbroederskerk : een mooie maar dure kerk waar we niet echt een invulling voor hebben. We betalen jaarlijks een kost en moeten opdraaien voor het onderhoud.”
Peter Van Dam, Groen
Vooruit verwijt het stadsbestuur dat zij het patrimonium verkopen en stellen bovendien dat het bestuur schulden en projecten doorschuift naar de toekomst. Ondanks het feit dat ze oproepen om terug te vallen op basistaken willen zij nog steeds dat het bestuur Domein Terbiest aankoopt. Bovendien trekt Vooruit N-VA Sint-Truiden ook mee in bad van de vorige legislatuur, toen de partij nog niet in de meerderheid zat.
“Wat de volgende generatie ook mag doen is een oplossing zoeken voor de schuldafbouw. Volgens het nieuwe meerjarenplan worden er meer schulden afbetaald dan dat er nieuwe worden bijgemaakt. En dit nog voor jaren. De generatie die de schulden heeft gemaakt, laat ze afbetalen door de volgende, die daardoor zelf minder kan investeren. Het huidige stadsbestuur schuift de rekening van het eigen onverantwoord, spilziek gedrag door naar onze kinderen.”
Gert Stas, Vooruit
Dit laatste verwijt kan voor schepen Dauw echter niet door de beugel. Hij benadrukt dat met de huidige plannen wel stappen zijn gezet om de schulden af te bouwen de komende jaren. Bovendien zal de stad wel nog investeringen kunnen doen, als ze maar de projecten spreiden. Zo gaan ze verder met het project rond het Speelhof en maakt de meerderheid werk van een concreet saneringsdossier van het stort van Melveren. Een dossier dat al in legislaturen waar Vooruit en Open VLD de meerderheid uitmaakten, aansleept.
Tweede man bij Vlaams Belang Sint-Truiden, Patrick Vanparys, bekijkt de begroting dan weer door een andere bril. Hij verhuisde nog niet zo lang geleden naar onze gemeente en dook meteen in de cijfers. De inzichten van Vanparys zijn uniek in het debat, in die zin dat hij de politieke voorgeschiedenis van onze stad niet mee heeft gekregen. Ook hij ziet dat de schuldengraad hoog is en bij onaangepast beleid voor problemen zal zorgen. Maar hij ziet ook oplossingen.
“Wanneer ik de begroting bekijk zie ik dat er op korte tijd veel schulden zijn gemaakt en willen of niet, die moeten betaald worden. Maar er zijn zeker mogelijkheden om naast de schuldenafbouw ook nog andere projecten te financieren. Echter moet het geld dan wel verschoven worden. Kijk maar naar projecten als stedenbanden of het absurde bedrag dat naar politieke medewerkers gaat. Of bijvoorbeeld het sponsorcontract van STVV dat het stadsbestuur op een paar jaar tijd bijna een half miljoen heeft gekost. Dit is allemaal geld dat voor andere doeleinden kan gebruikt worden terwijl ze hun schulden verder afbouwen. Schulden afbouwen wil niet zeggen dat er plotsklaps helemaal niets meer kan gebeuren in de stad.”
Patrick Vanparys, Vlaams Belang
Conclusie
Het stadsbestuur koos dit keer voor een compleet andere communicatie over de begroting dan andere jaren. Waar voorheen altijd werd gedaan alsof er geen probleem was, kiezen ze nu voor transparantie. Fouten uit het verleden worden blootgelegd en oplossingen worden aangereikt. Er zijn nog veel vraagtekens over hoe bepaalde fouten zijn gemaakt. Zeker de problemen rond het aankoopbeleid in het verleden doet de wenkbrauwen fronsen. Maar wat onze stad te doen staat is overduidelijk: ze moeten schulden afbouwen.
Het is niet abnormaal dat een stad kredieten aangaat om projecten te realiseren ten voordele van haar stad en haar inwoners. Een stad die echter de naam kweekt dat ze steeds maar lenen en maar traag/ moeilijk hun schulden afbetalen, kweekt echter geen goeie naam. Dit kan er voor zorgen dat de gemeente/ stad in de toekomst minder makkelijk leningen kan krijgen waardoor er geen projecten kunnen worden opgestart. Als het grootste deel van je inkomsten naar de afbetaling van leningen gaat is er bovendien weinig ruimte voor de belangrijkste taken van een gemeente: zorg, armoedebestrijding, het ondersteunen van haar inwoners via subsidies voor verenigingen etc Om maar te zwijgen van de basistaken zoals ervoor zorgen dat de stad er proper bij ligt.
Sint-Truiden en zijn stadskas hebben daarom nood aan een plan. Geen puinruimer maar een architect die kan stutten waar nodig is en oplossingen heeft om van onze stad weer een solvabel en sterk geheel te maken.
