Het burgerinitiatief ‘Tongeren eerst’, heeft een petitie met 3760 handtekeningen overhandigd aan het Tongerse stadsbestuur. De groep wil dat er een referendum komt over de fusieplannen tussen Borgloon en Tongeren. Fusies zijn de laatste jaren steeds vaker het onderwerp van discussie in de media. Gezien de volgende verkiezingen wel eens de doorslag zouden kunnen geven over verplichte fusies. Hoe zit het in Sint-Truiden en wat vinden de Truienaren daar zelf van?
Fusies zijn een moeilijk thema voor verschillende gemeenten. De recente voorbeelden van Tongeren en Hasselt illustreren dat. In Tongeren vragen de bewoners om een referendum over de fusieplannen tussen Borgloon en Tongeren. In Kortessem was slechts 49% van de bevraagden enthousiast over een fusie met Hasselt. In Hasselt was dat ruim 66%. (bron) De tegenstelling tussen de inwoners van Hasselt en deze van Kortessem qua mening weerspiegelt de eerste drempel inzake fusies. De kleinere gemeente in een fusieproject is vaak minder enthousiast omdat zij vrezen dat de dienstverlening voor hen zal afnemen. Aan de andere kant kampen kleinere gemeenten steeds vaker met problemen als het aankomt op het aantrekken van gekwalificeerd personeel. Een fusie kan hier een oplossing voor bieden.
Een fusie betekent in theorie een versterking van de dienstverlening naar inwoners toe. Hetzij omdat de stedelijke dienstverlening een schaalvergroting ondergaat of omdat er gewoon meer financiële middelen komen om diensten naar inwoners uit te bouwen.
Op dit moment krijgen gemeenten die vrijwillig een nieuw geheel vormen namelijk een bonus van de Vlaamse Overheid. Op die manier kunnen begrotingstekorten in één klap verdwijnen en zou een nieuwe gemeente meer middelen moeten krijgen om te investeren in hun inwoners.
“Ze (de schuldovername) bedraagt 200 euro per inwoner voor fusiegemeenten van 20.000 tot 25.000 inwoners, 300 euro per inwoner voor fusiegemeenten van 25.000 tot 30.000 inwoners, 400 euro per inwoner voor fusiegemeenten van 30.000 tot 35.000 inwoners en 500 euro per inwoner voor fusiegemeenten met meer dan 35.000 inwoners. Het absolute maximum per fusie is 50 miljoen euro.”
Website VVSG
De grote troef van deze bonus van Vlaanderen is natuurlijk dat gemeenten met een begrotingstekort een deel van hun schulden kunnen oplossen. Al zorgt de schuldovername ook voor verschillen tussen de gemeenten die samenkomen. Een gemeente die veel schulden heeft en fuseert met een (kleinere) solvabele gemeente kan hierdoor zijn eigen begrotingsproblemen de goede kant uitsturen terwijl de solvabele gemeente weinig voordeel haalt uit het akkoord. Duidelijke afspraken maken is dan ook de boodschap.
Inzake dienstverlening zien we nu al dat gemeenten met veel deeldorpen het niet altijd makkelijk vinden om de dienstverlening naar de bewoners te garanderen. Veelal moeten bewoners van kleine dorpen alsnog de reis naar een centrum maken om verplichte burgerlijke administratie in orde te brengen. Niet overal staat het digitale loket op punt. En dan hebben we het niet eens over praktische dienstverlening zoals het schoonmaken van straten, strooidiensten of ondersteuning voor buurtontwikkeling. Kleinere deelgemeenten/deeldorpen worden vaak ook vergeten inzake ruimtelijke ontwikkeling. Het kan jaren duren voor een buurtencentrum bijvoorbeeld vernieuwd wordt.
De personeelskwestie is ook vaak een groot vraagteken. Wat doe je immers met (vastebenoemde) ambtenaren die plots voor een andere gemeente moeten gaan werken? Een fusie betekent op papier een oplossing voor kleine gemeenten die hun vacatures voor gespecialiseerd personeel niet in kunnen vullen.
Politiek schaakspel
De reden dat fusies op een bestuurlijk niveau moeilijk liggen heeft echter niks te maken met het gemak van de burger maar de positie van lokale politici.
Het is geen geheim dat elke fusie een belangrijk politiek element heeft. Immers wanneer een gemeente opgaat in een andere verdwijnt de politieke leiding van de gemeentes en wordt verwacht dat ze in elkaar opgaan. Dit wil zeggen dat toppers uit partij x van de ene gemeente opgaan in partij x van de andere. Concreet betekent dit vaak dat populaire burgemeesters of schepenen de garantie willen dat zij in de nieuwe fusiegemeente een bepaald politiek mandaat zullen mogen uitvoeren.
Anderzijds kunnen politieke rivaliteiten ook zorgen voor grote kloven in anders logische fusies. Als in een gemeente partij x aan de macht is en in de andere gemeente partij y kan een fusie simpelweg van tafel worden geveegd door partij y omdat ze vrezen voor de populariteit van partij x. Aan de andere kant kunnen ook de rivaliteiten tussen mensen uit éénzelfde partij ook voor problemen zorgen.
Wat denk jij? Moet Sint-Truiden volgens jou fuseren?
Wat met Sint-Truiden?
De politiek in Sint-Truiden is de laatste jaren verschillende keren ondervraagd over het thema fusies maar veel enthousiasme is er niet. Zo goed als alle partijen in de Truiense gemeenteraad zien het niet zitten om samen te gaan met een andere stad of gemeente.
Zowat alle partijen verwijzen naar het feit dat ze de kwaliteit van de dienstverlening niet in gedrang willen brengen. N-VA Sint-Truiden meldde in het verleden dat zij geen fusies willen waar de Truienaar niet beter van wordt. Alleen oud-burgemeester Ludwig Vandenhove gaf toe dat het bij hem ook over het politieke aspect gaat. Hij meende dat een fusie voor een grotere afstand tussen de verkozenen en de burger zou zorgen. (Lees meer hier.) Intensieve samenwerkingen zoals deze in de politiezone waar Nieuwerkerken en Gingelom al deel van uitmaken zien de meeste partijen wel zitten. Al vertrouwde burgemeester Ingrid Kempeneers onze redactie enkele maanden geleden toe dat er wel al gesprekken zijn geweest inzake fusies.
Volgens insiders is de wil van andere gemeenten om een fusie met Sint-Truiden aan te gaan ook klein. De toestand van de begroting wordt dan vaak aangehaald maar ook het negatieve politieke klimaat. Deze zou al in bepaalde samenwerkingen voor problemen hebben gezorgd. Het gaat dan bijvoorbeeld over de politieraad waar een anonieme getuige al aangaf dat er weinig vertrouwen is omdat bepaalde raadsleden geregeld vertrouwelijke informatie lekken.
Vind jij dat Sint-Truiden moet fuseren? Met welke stad/gemeente moeten ze dat dan doen volgens jou? Stem op de twee polls in dit artikel.
